مریم نظری/ به گفته وزیر بهداشت استعمال سیگار و قلیان در بین زنان و دختران ایرانی روندی رو به افزایش را در پیش گرفته است. مرضیه وحید دستجردی گفته است: «شمار زنان مصرف کننده مواد دخانی در سال 83، 8/ 0 درصد بود و هم‌اکنون بیش از یک درصد است. به این ترتیب و با این روند و قطعا در آینده تعداد زنان مصرف کننده مواد دخانی بیشتر می‌شود.»

سیگار روزانه جان 200 ایرانی را می‌گیرد. با این همه هر روز بازهم 10 میلیون نفر، 4 میلیارد تومان را دود می‌کنند تا کشور هر روز به اندازه سقوط یک هواپیما تلفات بدهد اما آمارها می‌گویند که مرگ خاموش این بار گریبان زنان ایرانی را گرفته است. یافته‌های تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد که پای زنانی که روزی لب به سیگار نمی‌زدند نیز به جرگه سیگاری‌ها باز شده است. زنانی هم هستند که گاهگاهی برای تفریح قلیان می‌کشند.

به گفته وزیر بهداشت استعمال سیگار و قلیان در بین زنان و دختران ایرانی روندی رو به افزایش را در پیش گرفته است. مرضیه وحید دستجردی گفته است: «شمار زنان مصرف کننده مواد دخانی در سال 83، 8/ 0 درصد بود و هم‌اکنون بیش از یک درصد است. به این ترتیب و با این روند و قطعا در آینده تعداد زنان مصرف کننده مواد دخانی بیشتر می‌شود.» وزیر بهداشت عوارض قلیان را خطرناکتر از سیگار دانسته و از آن به عنوان پدیده شومی یاد کرده است: «اگر کسی یک بار قلیان مصرف کند، معادل 40 تا 80 نخ سیگار، دود استنشاق کرده و این در حالی است که افراد در معرض دود قلیان هم معادل 4 تا 7 نخ سیگار دود وارد ریه‌هایشان شده است. از این پس چطور می‌توانیم از زنان مصرف کننده مواد دخانی انتظار داشته باشیم تا با استعمال دخانیات همسران و فرزندانشان مبارزه کنند.»

اگرچه آمارهای بین‌المللی می‌گویند که دخانیات می‌تواند به مرگ یک میلیارد انسان در قرن حاضر منجر شود اما هر ساله اعداد و ارقام نشان از سیگاری شدن افراد بیشتری دارند. دستجردی با بیان اینکه در دنیا یک میلیارد نفر سیگار و تنباکو استفاده می‌کنند که 20 درصد آنان زنان هستند، ‌مصرف سیگار و تنباکو برای زنان ایرانی را زنگ خطری بزرگ برای آینده دانسته و گفته است: «باید با مصرف دخانیات در دانشگاه‌ها هم مبارزه شود که متاسفانه شاهد استعمال دخانیات در میان دانشجویان دختر هستیم.» وزیر بهداشت سال گذشته نیز در آستانه هفته مبارزه با دخانیات نسبت به افزایش تعداد دانشجویان دختر که به استعمال سیگار روی آورده‌اند، هشدار داده بود چرا که بر اساس شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان سیگاری از تحصیل محروم می‌شوند. او با بیان اینکه افراد سیگاری در وزارت بهداشت استخدام نمی‌شوند گفت: «دانشجویان پزشکی که استعمال دخانیات داشته باشند از ادامه تحصیل محروم می‌شوند.»


آمارها واقعی نیستند
یک نخ سیگار، فندک و کبریت افروخته و دودی که از ریه‌ها بیرون داده می‌شود. از همان یکصد سال پیش که سیگار با نام پاپیروس وارد کشور شد، به رغم تمامی هشدارها و تشریح مضرات مواد دخانی، این تصویری بوده که بیشتر ایرانی‌ها هر روز آن را دیده‌اند. از هر 10 نفر سیگاری، 8 نفر در کشورهای در حال توسعه مانند ایران زندگی می‌کنند و در هر دو و نیم ثانیه یک مرگ خاموش به دلیل سیگار اتفاق می‌افتد. اما چند درصد این قربانیان را زنان تشکیل می‌دهند؟

دکتر محمدعلی زکریایی، جامعه‌شناس و کارشناس مسائل اجتماعی اما آمارهای اعلام شده در باره مصرف سیگار و تنباکو توسط زنان و دختران ایرانی را واقعی نمی‌داند. او در گفت و گو با تهران امروز می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که همیشه در زمینه ارائه آمار در مسائل اجتماعی داشتیم انتخاب روش و شیوه شناسی بوده است. به نظر می‌رسد در مواردی مانند مصرف سیگار و الکل، همچنین سوء مصرف مواد مخدر آمارها دقیق نیستند. حالا یا انتخاب نمونه‌ها به دقت انجام نمی‌شود، بنابراین نمی‌توان نتایج را به همه جامعه تعمیم داد یا به دلیل هنجارهای عرفی جامعه، سیگاری‌ها و به وی‍ژه زنان از اعلام سیگاری بودنشان اکراه دارند.»

این آسیب‌شناس معتقد است که وقتی نام زنان در مسئله‌های اجتماعی به میان می‌آید جامعه حساس‌تر می‌شود. او ادامه می‌دهد:«مردم همیشه زنان را از اقشار کمتر آسیب پذیر تلقی می‌کنند و این حساسیت به همین دلیل است اما امروز زنان و دختران سیگاری خصوصا در طبقه متوسط اعم از شاغلان، دانشجویان و حتی زنان خانه دار دیده می‌شوند. این افراد میل به مصرف سیگار دارند و با هشدار و تشریح مضرات نمی‌توانیم جلوی آن‌ها را بگیریم. چنانکه هیچ‌کس به خوبی یک پزشک نمی‌داند که مواد دخانی چه ضرری دارد اما تعداد پزشکان سیگاری کم نیست. باید پیش از این فرهنگ‌سازی انجام می‌شد. به نظر می‌رسد که برای پیشگیری برنامه‌های مدونی وجود ندارد. دستگاه‌های مسئول باید در این زمینه به آسیب‌شناسی بپردازند و آن را کنترل کنند.»

دکتر زکریایی علل افزایش مواد دخانی در بین زنان را اینگونه تشریح می‌کند:«دلایل افراد برای سیگاری شدن می‌تواند درونی و فردی باشد اما علل سیگاری شدن زنان به محیط بستگی دارد. خیلی چیزها می‌تواند زیرمجموعه علت باشد. تغییرات شغلی، تحرکات جغرافیایی، دوستان، دیدن فیلم و...»

او کلید گمشده این قفل را در دست مسئولان می‌بیند و می‌گوید:«باید بپذیریم که در طبقه متوسط جامعه نگرش‌ها و تلقی‌ها تغییر کرده است. مسئولان باید بدانند که فرهنگ‌سازی از طریق روش‌های قدیمی دیگر جواب نمی‌دهد. بهترین راه آموزش غیرمستقیم است که متاسفانه در این زمینه خلأ بزرگی احساس می‌شود.»

زنان تحصیلکرده سه برابر زنان دیگر سیگار می‌کشند
پیش از این نیز عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات با اشاره به تحقیقات انجام شده در کشور اعلام کرده بود که شیوع استعمال سیگار در بین زنان تحصیلکرده، سه برابر جمعیت عمومی مصرف کننده دخانیات است.

دکتر حسن آذری پور به مهر گفته بود:«بر اساس آمارهای موجود میزان دانشجویان و پزشکان زن سیگاری 7/ 4 درصد است که نسبت به نرم جامعه زیاد است.»

یافته‌های تحقیق دیگری که جمعیت نمونه آماری آن را دانشجویان رشته‌های پزشکی و غیر پزشکی دانشگاه‌های شهر تهران تشکیل داده نیز نشان می‌دهد که 5 درصد دانشجویان دختر سیگاری بوده‌اند اما دانشجویان مرد در مقایسه با تعداد پزشکان مرد سیگاری بیشتر و نزدیک به 25 درصد بوده‌اند.



هزینه 750میلیارد تومانی برای سیگار
ایرانی‌ها، سالانه یک هزار و750 میلیارد تومان مواد دخانی دود می‌کنند که دو برابر این میزان معادل دو هزار و 540 میلیارد تومان صرف هزینه‌‌های درمانی عوارض و بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات می‌شود. مواد دخانی از مهم‌ترین علل مرگ ومیر در دنیاست و 80 درصد ابتلا به سرطان ریه، 30 درصد بیماری‌های قلبی و 50 درصد از بیماری‌های تنفسی به علت استعمال دخانیات است. اما روند افزایش سیگاری شدن زنان نشان می‌دهد که از این پس زنان سیگاری نیز سهمی از ابتلا به این بیماری‌ها خواهند داشت.

شراره صدری نائینی پزشک متخصص زنان و زایمان درباره خطرات ناشی از استعمال مواد دخانی برای زنان به تهران امروز می‌گوید: «به دلیل وجود نیکوتین به عنوان یک ماده سمی در این مواد، احتمال ابتلا به انواع سرطان‌های مجاری تنفسی و گوارشی مانند سرطان حلق، سرطان حنجره،‌ سرطان نای و سرطان ریه در افراد سیگاری تا 10 برابر افزایش می‌یابد.»

دکتر صدری در ادامه با اشاره به توانایی باروری زنان و احتمال انتقال نیکوتین به جنین می‌گوید: «وجود نیکوتین در بدن مادر به عنوان یک ناهنجاری برای جنین محسوب می‌شود. این خطر حتی برای جنین مادرانی که در معرض دود سیگار دیگران هم قرار دارند وجود دارد. استنشاق دود سیگار چه به طور مستقیم و چه غیر مستقیم سبب ناهنجاری‌های رفتاری در جنین، اختلال رشد جنین و اختلالات تکاملی می‌شود.»

این متخصص زنان و زایمان ادامه می‌دهد: «افزایش آمار بستری جنین در بدو تولد نیز به دلیل انواع ناهنجاری‌ها ناشی از عوارض سیگاری بودن مادر است. حتی ممکن است این ناهنجاری‌ها مرگ آور باشد.»