یکی از راه های فهمیدن هر موضوعی ، دست یابی به شاه راه و راه اصلی است که ما به مقصود برساند .
فهم قرآن نیز ازاین موضوع مستثنی نبوده و شاه راه دست یابی به فهم آن ، طبق کلام خود تدببر به آیات نورانی اش می باشد .
توصیه به تدبّر در آیات قرآنی
« اَفلا یتَدَبَّرونَ القرآن ام علی قلوب اقفالُها؛ آیا به آیات قرآن نمیاندیشند؟ یا بر دلهایشان قفلهایی است ».(سوره محمد، آیه 24)
لغات قابل توجه:
1) تدبّر ـ از دبر به معنای عقب و تدبّر به معنای تفکر و تأمّل است .
2) قلب ـ برگرداندن، وارونه کردن.
قرآن به قلب بیشتر تکیه کرده و به او چیزهایی نسبت میدهد که به مغز نسبت میدهند. قرآن قلب را منشأ خیر و شر میداند . برای روشن شدن قلب از نظر قرآن ، باید الفاظ قلب ، نفس ، صدر و فؤاد را با هم مقایسه نمود.
3) أقفال جمع «قفل» است و یک مرتبه در سوره محمد (ص) آیه 24 آمده است.
امام خمینی ـ رحمة الله علیه ـ درباره تفکّر و تدبّر در آیات شریفه قرآن در صفحه 199 کتاب « آداب الصلوة » میفرمایند:
«یکی دیگر از حجب که مانع از استفاده از این صحیفه نورانیه است، اعتقاد به آن است که جز آنچه که مفسران نوشته یا فهمیدهاند کسی را حق استفاده از قرآن شریف نیست و تفکّر و تدبّر در آیات شریفه را به تفسیر رأی که ممنوع است ، اشتباه نمودهاند و بواسطه این عقیده باطله ، قرآن شریف را بکلی مهجور نمودهاند.»
پیامهای آیه:
1. امر به تدبر در آیات قرآنی
2.عمل به دستورات قرآنی به هر مقدار که فهمیدهشود.
3. توبیخ و سرزنش کسانی که قرآن میخوانند و در آیات آن تدبّر نمیکنند
4. کسی قرآن میخواند و در آیات آن تدبّر نمی کند ، با دست خود قفل بر دل خود زده و قفل زدن به دل ، یعنی عدم تدبّر در آیات قرآن
قرآنی که توسط پروردگار فرستاده شده ، دستورات و اوامر آن برای عموم مردم روشن است و اوامر و دستوارت اخلاقی آن برای همه قابل استفاده و هم چنین قابل اجرا و عملی است
آیهای دیگر درباره توصیه به تدبّر
« کتاب انزلناه الیک مبارک لِیدَّبَّرُوا آیاتِه وَ لِیتَذَکَّر اولوا الالباب ؛(این) کتاب مبارکی است که آن را به سوی تو نازل کردیم تا درباره (آیات) آن بیاندیشند و خردمندان پند گیرند».(سوره ص ، آیه 28)
پیامهای آیه:
1. آیه با کتاب شروع می شود، توجهی است برای خواننده قرآن که به موضوع بعد از کتاب دقت نماید.
2.نزول قرآن از طرف فرستنده به منظور آشنا شدن با موضوعات آن است.
3.کتاب، کتاب مبارکی است .اگر خواننده کتاب دستورات آن را سرلوحه برنامه زندگی خود قرار دهد ، همانگونه که کتاب مبارک است ، برای خود و جامعهای که در آن زیست مینماید، مبارک و با برکت است.
4. برای درک مفاهیم آیات این کتاب، باید در آیات آن تدبّر و تفکّر نمود
5. صاحبان اندیشه ، با اندیشه در آیات قرآن ، مطالبی که پروردگار متعال بالقوّه در وجودشان به ودیعه نهاده، بهیاد خواهند آورد.
قرآن برای عموم مردم بیان و برای متقین ارشاد و موعظه است ؛« هذا بیان للنّاس و هدی و موعِظَة لِلمتَّقین ؛ این قرآن برای مردم بیانی و برای متقین (پروا پیشگان) رهنمود و اندرزی است». (سوره آل عمران، آیه 138)
لغات قابل توجه در آیه:
1) بیان ـ از بان به معنای آشکار و ظاهر شدن است.
بیان به معنی آشکار شدن و هم چنین قطع شدن گفته شدهاست.
2) للنّاس ـ برای نوع انسانها.
3) هدی ـ به معنای هدایت یافتن و هدایت کردن ـ ارشاد و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی گفته می شود .
4) موعظه ـ وعظ مصدر است که اسم مصدر آن موعظه است و به معنای اندرز و پند دادن میباشد.
5) متقین ـ جمع متقی است ـ متقی از تقواست ـ ریشه لغت تقوا، وقایه است ـ وقایه، یعنی نگهداری از ضررهایی که به چیزی میرسد .هر فرد مسلمان باید از ضررهایی که به اندیشه و گفتار و کردارهای او میرسد خود را حفظ کند تا با تقوا باشد . خوب بیاندیشد ، زیبا سخن بگوید و کرداری نیکو داشته باشد و از این جهت است که قرآن اشاره دارد که فقط منحصراً اعمال متقین مورد پذیرش پروردگار خواهد بود؛ « انّما یتَقَبَّلَ اللّه مِنَ اللّه المتّقین».(سوره مائده ،آیه 27)
صاحبان اندیشه ، با اندیشه در آیات قرآن ، مطالبی که پروردگار متعال بالقوّه در وجودشان به ودیعه نهاده، بهیاد خواهند آورد. قرآن برای عموم مردم بیان و برای متقین ارشاد و موعظه است
پیامهای آیه:
1. قرآنی که توسط پروردگار فرستاده شده ، دستورات و اوامر آن برای عموم مردم روشن است و اوامر و دستوارت اخلاقی آن برای همه قابل استفاده و هم چنین قابل اجرا و عملی است.
2. سراسر قرآن ارشاد و راهنمایی است . باید قرآن خواند و با مفاهیم آن آشنا شد و به دستورات آن عمل نمود تا از ارشاد و راهنمایی های قرآنی بهرههای معنوی برد.
3. انسان در هر حال و موقعیتی باشد ، نیاز به موعظه و پند و اندرز دارد.
چه بهتر است که با موعظههای قرآنی آشنا شویم و سعی کنیم، اندرزهای قرآنی را عمل نماییم.
4. برای اینکه از ارشاد و اندرز قرآنی استفاده کنیم، باید بر اساس توضیحی که در معنای متقین داده شد ، با تقوا باشیم .
[ چهارشنبه 90/3/25 ] [ 5:56 عصر ] [ هادی گرافبک ]